Iemand vertelde me over “De Brouwerij” in Amsterdam. Een plek waar je terecht kan als je te kampen hebt met psychosegevoeligheid. In de middag kun je terecht voor een warme lunch voor een paar euro. Ik hoorde het aan en ik dacht: dat zal dan ook wel z’n langste tijd hebben gehad. Zoveel goeds en moois verdwijnt omdat we het geld voor andere zaken nodig hebben. Straks zetten we een kurk op de AOW. Met honger gaan meer dan honderdduizend Nederlandse kinderen naar school. De scheuren in de woningen van Groningen zijn vast nog niet gerepareerd.

Wat ik niet wist was dat olijfbomen heel belangrijk zijn in de Gaza-strook. ’t Is niet alleen iets waarmee de boeren daar nog wát geld kunnen verdienen... er zit ook heel veel symboliek achter die mooie groene en zwarte vruchtjes. Zo gaan de wortels van de olijfboom heel erg diep en kun je ze niet zomaar verplaatsen. En soms gaan ze wel duizenden jaren mee; worden ze van de ene familie op de andere overgedragen. Zowel in de Bijbel van de Christenen, als in de Torah van de Joden, alsook in de Koran komt Noach of Nuh voor. En daarmee ook de ark waarmee hij, zijn familie en de schepping wisten de zondvloed te overleven. Daar was dan ook die duif met een olijftak in z’n snavel... daarmee voor eeuwig een symbool van alle volkeren voor vrede. Vandaag heb ik een olijfboom in dát Palestina laten planten. Geen idee of dat lukt want ze hebben daar wel iets anders aan hun hoofd. Maar het gaat om het idee. En ik zal aan de treurende volkeren in het Midden Oosten denken als ik mijn olijfolie in de pan doe... (Oja, de button is als je zelf een olijfboom daar wilt planten.)

Wat ik niet wist was dat de burgers in de Gaza-strook al in juli 2023 massaal de straat opgingen om te protesteren tegen Hamas. Duizenden gingen toen de straat op om hun ongenoegen uit te schreeuwen over de erbarmelijke leefomstandigheden die volgens hen door Hamas werden veroorzaakt. Geen elektriciteit, geen voedsel, geen water... en dat voortdurend. Natuurlijk werden de demonstraties uit elkaar geslagen door Hamas maar hier en daar bereikten de beelden wel degelijk onze media die daar overigens weinig aandacht aan hebben besteed. Dat een aantal dapperen zelfs de Hamas-vlag in de fik staken, wist ik niet. Een artikel daarover kun je lezen als je op de knop drukt die ik bij dit bericht heb gezet.

Wat ik niet wist... hoe het eigenlijk zit met die vluchtelingenkampen in de Gaza-strook. Omdat we de beelden kennen van al die plekken vol tenten was ik in de veronderstelling dat zulke oorden zich ook daar bevonden. Maar waar komen díe vluchtelingen dan vandaan? Welnu; in 1948 – na het uitroepen van de Staat Israël – werden er 400 dorpen in Palestina ontruimd. Die mensen moesten érgens heen en vonden toevlucht in – onder andere – de Gaza-strook. Na de Zesdaagse Oorlog in 1967 kwamen er daar nog eens zo’n 300.000 mensen bij. Daarom zien we in de beelden van nu al die betonnen huizen. Het merendeel van de Palestijnen in de Gaza-strook zitten daar al vele generaties lang. Niet alleen hun ouders maar ook een opa’s en oma’s zijn er geboren en hun kleinkinderen zullen ook daar zijn. Hopelijk op een dag niet meer als vluchteling.

Wat ik niet wist... In 1994 kreeg Yasser Arafat de Nobelprijs voor de Vrede. Die deelde hij met Shimon Peres en Yitzhak Rabin na de Oslo-akkoorden waardoor de Palestijnen de Staat Israël erkenden en Israël op hun beurt Arafat zagen als de enige vertegenwoordiger van het Palestijnse volk. Vrede leek in zicht. Volgens Shimon Peres heeft Arafat daarna intensief wapens gesmokkeld naar de Gaza-strook en als gevolg daarvan zijn er aanslagen op Israëlische bussen gepleegd. De daders kwamen daarbij vaak om het leven. In Hadera sterven er vijf mensen, op het Dizengoffplein in Tel Aviv zelfs tweeëntwintig. Twee Palestijnse terroristen blazen zich op 22 januari 1995 bij een bushalte op, waar 21 soldaten – tussen de 18 en 24 jaar oud – om het leven komen. Ze zouden net op verlof gaan. Uiteindelijk belde Peres met Arafat en vroeg hem waar hij in Godsnaam mee bezig was. “Ik ga het proberen te stoppen.” Maar dat is hem nooit meer gelukt.

Wat ik niet wist... In 2005 trok Israël zich eenzijdig terug uit de Gaza-strook Het Israëlische leger ontruimde daar toen 21 Joodse nederzetting met een totale bevolking van 7000 mensen. Al eerder had zo’n ontruiming plaatsgevonden, namelijk in 1982 toen 18 nederzettingen en ruim 170 militaire installaties in de Sinaï-woestijn werden ontmanteld. Ook toen moesten 7000 mensen hun huis verlaten. Dat laatste gebeurde naar een overeenkomst tussen Israël en Egypte waarin Israël in ruil voor vrede erkenning die woestijn aan Egypte terug gaf. Nederzettingen zijn het werk van Israëlische kolonialisten die op die manier gebied claimen dat in principe niet Israël toekomt. Na de unilaterale (dus eenzijdige) terugtrekking van Israël uit de Gaza-strook (in 2005) werd het bestuur van de Gaza-strook overgenomen door Hamas. Er wordt daarom tot de dag van vandaag in Israël heel verdeeld gedacht over dat moment... was dit nu wel een daad die hielp de vrede in het Midden Oosten te bewerkstelligen?

Wat ik niet wist... Op 2 november 1917 schreef de Britse minister van Buitenlandse Zaken Arthur James Balfour een brief aan Lionel Walter Rothschild, en die was lid van de steenrijk en Joodse bankiersfamilie Rothschild. Daarin liet hij weten dat de Britse regering heel erg sympathiek stond tegenover het vestigen van een Joods thuisland in Palestina. Daarin sprak hij dit uit: “Het is heel duidelijk dat er niets zal worden gedaan dat afbreuk doet aan de burgerlijke en religieuze rechten van bestaande niet-Joodse gemeenschappen in Palestina.” Toch was het deze verklaring die in de jaren daarop volgend de stichting van de staat Israël heel wezenlijk maakten. Je kunt je afvragen waarom Balfour die verklaring aflegde. Engeland was verwikkeld in de verschrikkelijke Eerste Wereldoorlog en dacht op deze manier steun te krijgen van rijke Amerikaanse Joden. Niet alleen vocht Engeland tegen Duitsland maar het was ook nog eens in strijd verwikkeld met het Ottomaanse Rijk (zeg maar Turkije) en had daar alle steun bij nodig. Dat Groot Brittannië met dit briefje een dolk stak in de rug van bondgenoten als Egypte mag duidelijk zijn.

Wat ik niet wist... Israël had in de Zesdaagse Oorlog van 1967 de Sinaï veroverd op Egypte en de Hoogten van Golan op Syrië. In 1971 waren er toenaderingspogingen van de Egyptische president Anwar Sadat maar die werden door de Israëlische premier Golda Meir van tafel geveegd. Uiteindelijk besloot Sadat om het Suez-kanaal over te steken. En omdat hij een bondgenootschap had met zijn collega Assad van Syrië kon het plan ontstaan om álles terug te veroveren. Israël was niet op zo’n aanval berekend. Oktober 1973... De dagen van Jim Kippoer dat bij de Joden bekend staat als de Grote Verzoening. Allerlei misverstanden zorgden er voor dat Egypte en Syrië snel konden oprukken... maar al snel werden de Israëlische reserves ingezet en lukt het om het verslagen Syrische leger terug te dringen tot Damascus. Een totale ineenstorting van Syrië werd voorkomen door een expeditiemacht uit Irak. Sadat probeerde daarbij Syrië te ontlasten met een groot offensief in de Sinaï-woestijn maar het Israëlische leger glipte daaromheen en daardoor lukte het om de hele rechterflank van het Egyptische leger te omsingelen. En zo kwam er op 25 oktober 1973 een Staakt-Het-Vuren. Het begin van het vredesproces dat uiteindelijk zou leiden tot de Camp Davidakkoorden van 1978.