Waar is het Pacifisme gebleven?

HET GOEDE

Iemand vertelde me over “De Brouwerij” in Amsterdam. Een plek waar je terecht kan als je te kampen hebt met psychosegevoeligheid. In de middag kun je terecht voor een warme lunch voor een paar euro. Ik hoorde het aan en ik dacht: dat zal dan ook wel z’n langste tijd hebben gehad. Zoveel goeds en moois verdwijnt omdat we het geld voor andere zaken nodig hebben. Straks zetten we een kurk op de AOW. Met honger gaan meer dan honderdduizend Nederlandse kinderen naar school. De scheuren in de woningen van Groningen zijn vast nog niet gerepareerd.

Met heimwee dacht ik aan de PSP, de Pacifistisch Socialistische Partij die de seizen van het moderne anti-linkse sentiment van vandaag niet zou overleven. Oprichter was Henk Lankhorst die actief was in het Nederlands Christelijk Jongeren Gilde. De CDU waar hij later lid van werd ging op in de Partij van de Arbeid, maar daar verdwaalde Lankhorst in en daarom dat hij – met anderen – eind jaren vijftig die PSP oprichtte. Vooral die eerste P mis ik; zeker in deze tijd vol oorlog. Vol angst ook. Vol geweld.

Moet je je even voorstellen waar we mee bezig zijn. Ons BBP is op die moment zo’n 1200 miljard. Dus als we 5 procent daarvan aan defensie moeten uitgeven, komt dat neer op zo’n 60 miljard per jaar. Dat is drie keer zoveel als we nu uitgeven. Dat geld moet ergens vandaan komen en wat je nu in de verkiezingsprogramma’s ziet is vooral een duel in de diepte over dat geld. De één stopt de asielinstroom, de ander klemt de AOW af, een derde denkt dat we een heel end komen met de hypotheekaftrek. Dat gaat het allemaal niet halen... dat beseft iedere kiezer.

WAT VERDWIJNEN ZAL

Wat zal verdwijnen is de schoonheid en de kracht van de Nederlandse samenleving. De wil en de durf om er voor elkaar te zijn. Een maaltijd te koken voor mensen die dat eigenlijk niet kunnen opbrengen. Taallessen geven aan diegenen die het Nederlands niet machtig zijn. Hulp bij het invullen van de ingewikkelde Belastingaangiftes (want ‘leuker’ kunnen we het niet maken maar ‘moeilijker’ moet lukken). Omdat we zo’n veertig miljard extra moeten ophoesten zullen we als bevolking ook niet de pleisters kunnen plakken op de wonden van anderen want we bloeden onszelf door het leven. Oh, maak ik het nu erger dan het is? Mag dat niet?

Dus je mag wel zeggen dat we per persoon in Nederland 3.000 euro’s moeten ophoesten voor een oorlog tegen de Russen. (“Ik denk dat ze komen”, zei Wim Kan, “maar ik denk één voor één.”) Ik moet toch nu een kookboek kopen waarmee ik mijn noodpakket kan opwarmen als we de Grebbeberg moeten opgeven Poetin’s kinderen over lijken gaan. Mij wordt angst aangepraat voor de komende onvrede. Heb jij intussen de rekenmachine gepakt om uit te rekenen wat die 3.000 euro voor jouw gezinnetje gaat betekenen? Dat is wat ze met z’n allen aan het doen zijn... ze maken mij bang voor de toekomst zodat ik mijn portemonnee leegtrek. Op mijn goedertierenheid hoeft de samenleving niet te rekenen. Ik stem tegen A.O.W., tegen Bijstand, tegen Zorg, tegen Groningen, tegen Slachtoffers van overheidbeleid, tegen álles wat ook maar een beetje voor een sterkere samenleving kan zorgen. Er is geen partij die nog opkomt voor vrede. Want als ik daar een betoog over hou ben ik naïef.

ZONDEVAL VAN HET CHRISTENDOM

Toen, met die PSP, verzette een deel van de samenleving tegen die zucht naar geweld en oorlog. We zagen de verschrikkingen van de Koude Oorlog en van Vietnam; we luisterden naar Mahatma Gandhi en Martin Luther King jr. Al na de Eerste Wereldoorlog was er de beweging “Kerk en Vrede” opgericht en schreef Gerrit Jan Heering het boek “De Zondeval van het Christendom” waarin hij liet zien dat het Christendom zich na de Romeinse tijd liet verleiden door de staat en het militaire geweld. Die beweging stelde zich ook sterk op in de protesten tegen de plaatsing van kruisraketten in Nederland.

Natuurlijk was het een profetische stem binnen de samenleving en de kerken die opriep tot dialoog, diplomatie en ontwapening, zelfs in een tijd waarin de publieke opinie meer en meer neigt naar militarisering. Naar profeten wordt te weinig geluisterd maar we herinneren ons hun stemmen voor de eeuwigheid.

Dus dit wilde ik zeggen: ik ben ook bang voor die Russen, en ik lig wakker van de Gaza-strook, de vreselijke ontberingen in Soedan. Alleen: dat de stem van het Pacifisme totaal verstomd is, vind ik ondragelijk. Nergens in al die verkiezingsprogramma’s vind ik ook maar een zuchtje naar ontwapening terug. Het is alsof de totale politiek het er over eens is dat we die miljarden moeten gaan uitgeven. Ze maken zich nog wel druk over waar dat dan van betaald moet worden maar allemaal zijn ze het er over eens: dat komt uit de publieke portemonnee.

DETENTE

Zou het zo moeilijk zijn om een “detente” te zoeken? Moet dat niet toch een stem krijgen in Nederland? Of in de Wereld? Denken we nou werkelijk dat we wapens kunnen vinden die ons vrede brengen? In een documentaire over het einde van de Tweede Wereldoorlog liet een deskundige een wapen zien waarmee maar liefst 3000 kogels per minuut konden worden afgevoerd. “Echter, waar haal je 3000 kogels vandaan, per minuut?” De uitvinders – dat waren Duitsers – verloren de oorlog. Ongetwijfeld valt er nog veel te verbeteren aan die drones. Er is vast een computerprogramma dat de Russen uit mijn PC houdt. Misschien kunnen we robotjes maken die voor ons naar het front trekken en waarvan we de wonden niet hoeven te stelpen. Kost alleen een paar centen... En willen we dat betalen? Of hebben we een betere bestemming voor dat geld?

IN VREDE GELOVEN

Of zorgen we voor een goeie sterke maatschappij vol solidariteit? Zouden we weer één kunnen worden ook al worden we het over niets ééns? Dat we “samen” zijn omdat het woord nu eenmaal “samenleving” is? Van die ene die in Jezus gelooft en die de hand vasthoudt van die ander die atheïst is. Omdat ze allebei in vrede geloven...

Dus dat wou ik de politiek vragen... kunnen jullie je het pacifisme nog herinneren?